Zorginterventies voor kwetsbare zwangere vrouwen verbeteren

AJN Jeugdartsen

Bron: Consortium Zwangerschap en Geboorte Noord-Nederland

Overzicht van de implementatiegraad van interventies voor zwangeren in een kwetsbare situatie in Noord-Nederland

Er gebeurt veel voor zwangeren in kwetsbare situaties, maar er is ook nog veel te doen.

Er zijn veel interventies ontwikkeld voor zwangere vrouwen in een kwetsbare situatie. Maar niet iedereen kent deze interventies en niet altijd worden ze gebruikt zoals bedoeld. Dit komt uit het onderzoek dat we in het najaar van 2019 hebben uitgevoerd onder 202 geboortezorgverleners in Noord-Nederland.

Er wonen in Noord-Nederland relatief veel zwangere vrouwen met een lage Sociaal Economisch Status. Deze vrouwen hebben vaker een ongezonde leefstijl en hebben een hoger risico op een zwangerschap met complicaties, zoals zwangerschapsdiabetes, een laag geboortegewicht of vroeggeboorte. Onderzoeksvragen zijn:

  1. Welke interventies gericht op het verbeteren van de zwangerschapsuitkomsten worden momenteel aangeboden aan kwetsbare zwangere vrouwen door professionals in geboortezorg binnen de negen VSV’s in Noord-Nederland?
  2. Welke implementatiefase hebben de VSV’s per interventie bereikt?
  3. Welke aspecten van het concept van kwetsbaarheid benadrukken VSV’s? Wat is hun definitie van kwetsbare zwangere vrouwen?

In het najaar 2019 zijn 202 verloskundigen, gynaecologen, obstetrieverpleegkundigen en andere geboortezorgverleners in Groningen, Friesland en Drenthe bevraagd over hun aanbod en uitvoering van interventies voor kwetsbare zwangeren. De resultaten staan in het onderzoeksverslag ‘Overzicht van de implementatiegraad van interventies voor zwangeren in een kwetsbare situatie in Noord-Nederland’.

Er worden vele interventies genoemd, maar een goed overzicht daarover is niet beschikbaar. De Psychiatrie, Obstetrie en Pediatrie polikliniek (POP-poli), Centering Pregnancy en het vroegsignaleringsinstrument ALPHA NL zijn het meest bekend, en het verst gevorderd in de implementatie.  Zorgverleners gebruiken interventies soms niet zoals bedoeld door de ontwikkelaars en dat kan van invloed zijn op de effectiviteit van de interventies.

Naast een veelheid aan interventies wordt een veelheid aan factoren, kenmerken en signalen van kwetsbaarheid genoemd. Twee derde van de zorgverleners geeft aan dat er beleid is opgesteld rondom de term ‘kwetsbare zwangere’, terwijl slechts een derde aangeeft dat er een definitie is opgesteld in hun VSV, zonder die definitie te kunnen geven.

De schatting van zorgverleners in welke mate ze te maken hebben met kwetsbare zwangeren loopt uiteen van 9% in de regio Assen tot 27% in de regio Leeuwarden.

Aanbevelingen

  • Maak een overzicht van het actuele aanbod van interventies voor kwetsbare zwangeren en geef aan wie of welke organisaties deze aanbieden.
  • Evalueer de uitvoering van de interventies met behulp van de ACTion-methodiek.
  • Voor de planning en organisatie van zorg is het noodzakelijk om een reële inschatting van aantal zwangeren of gezinnen in kwetsbare situatie binnen gemeentes te maken (bijvoorbeeld door middel van kwetsbaarheidsatlas).

In ons vervolgonderzoek laten interviews met zwangere vrouwen, zorgverleners en JGZ-verpleegkundigen zien waarom interventies niet of maar deels gebruikt worden en zijn aspecten en definities van kwetsbaarheid nader onderzocht. Door middel van actieonderzoek met zwangeren en zorgverleners gaan we in regio’s Hoogeveen en Groningen de implementatie van interventies voor zwangeren in kwetsbare situaties verbeteren.

Onderzoeksverslag Implementatiegraad interventies kwetsbare zwangeren Noord-Nederland spread